Khi sống ở Nhật chắc hẳn có không ít lần các bạn gặp phải trường hợp cảm thấy khó hiểu trước một số phong tục, lối suy nghĩ của người Nhật phải không. Đến khi vào làm việc tại công ty Nhật, số lần bạn gặp trường hợp như thế sẽ càng nhiều hơn. Để giúp các bạn hình dung văn hoá trong các công ty Nhật như thế nào, Tomoni sẽ giới thiệu với các bạn một số quy luật bất thành văn điển hình trong các công ty Nhật nhé.
Cách sử dụng từ ngữ (言葉遣い）
Tiếng Nhật cũng như Tiếng Việt tuỳ theo từng đối tượng mà chúng ta sử dụng danh xưng khác nhau. Cũng có một số điểm khác biệt ví dụ như từ 「あなた」 dịch ra tiếng Việt là “bạn”, được dùng khi gọi một người khi ta không biết tên họ. Nhưng trong công việc thì từ 「あなた」 không được sử dụng nhiều, thay vào đó họ sẽ thêm từ 「さん」vào cuối tên. Đối với người có vị trí cao hơn thì từ chỉ chức vụ, vị trí sẽ đặt sau tên, ví dụ như 「山田社長」「田中課長」. Sau khi các bạn vào làm việc tại công ty, nhất là đối với công ty lớn bạn sẽ khó có thể nhớ hết tên, và chức vụ của tất cả mọi người vì thế cố gắng nhìn mọi người xung quanh gọi như thế nào mình bắt chước gọi theo như vậy, như thế sẽ tránh được các trường hợp thất lễ do gọi sai cách.
Như các bạn học tiếng Nhật cũng đã biết thì tiếng Nhật, để thể hiện tự tôn trọng đối với đối phương họ thường sử dụng kính ngữ (trong kính ngữ có thể lịch sự, khiêm nhường ngữ và tôn kính ngữ). Tuỳ theo đối tượng khác nhau mà cách sử dụng khác nhau, tiếng nhật gọi là 言葉遣い（ことばづかい）. Ví dụ như cùng 1 từ là 「言う」, khi nói với bạn bè hay cấp dưới sẽ là 「きみがそう言ったから」, khi nói với khách hàng hay cấp trên sẽ là 「〇〇さんがそうおっしゃたから」.
Ngoài cách sử dụng phức tạp, người Nhật họ thường hay nói giảm, nói tránh khiến cho việc hiểu đúng bản chất vấn đề càng trở nên khó khăn hơn. Vì thế ngoài học tiếng Nhật ra, khi vào làm tại công ty Nhật bạn cần phải học cách hiểu được ngữ cảnh, ý mà họ muốn nói là gì.Trả lương theo thâm niên làm việc（年功序列）
Từ xưa thì hầu như các công ty Nhật điều trả lương cho nhân viên theo thâm niên làm việc（年功序列 ねんこうじょれつ）của họ tại công ty. Người có thâm niên càng cao trong công ty thì lương sẽ càng cao. Vì ngày xưa người Nhật thường có suy nghĩ khi vào công ty nào rồi thì sẽ làm tại công ty đó tới già, do đó mới có chế độ trả lương theo thâm niên này.
Ngày nay, bắt đầu xuất hiện nhiều công ty Nhật không theo chế độ trả lương thâm niên mà trả lương theo thành tích, kết quả công việc. Tuy nhiên con số các công ty trả lương theo thâm niên còn lại cũng không phải là ít.
Tại Nhật thì họ coi trọng “hoà khí”, vì thế trong công ty họ thường kính nể, nhường nhịn những người có tuổi cao, cũng như người có thâm niên. Các bạn du học sinh thường có ý chí phấn đấu cao, cố gắng làm việc, khi vào công ty Nhật mà muốn tăng lương nhanh, hay tăng chức nhanh thì khi gặp phải văn hoá tăng lương theo thâm này nhiều khi sẽ cảm thấy những cố gắng của mình không được đền đáp xứng đáp, dẫn tới chán nản, mất kiên nhẫn. Vì thế các bạn nên chú ý điều này.
Để có thể tìm được một công ty có chế độ trả lương theo thành tích（成果主義 せいかしゅぎ）tại Nhật thì khi tìm việc, bạn cần tìm hiểu kỹ các thông tin liên quan trên trang chủ hay các phần review từ nhân viên cũ của công ty. Bạn cũng có thể xem những người có chức vụ cao trong công ty đó bao nhiêu tuổi, độ tuổi trung bình của nhân viên tại công ty đó. Nếu công ty đó có người khá trẻ nhưng nắm chức vụ lớn thì bạn có thể suy ra được công ty đó ít nhiều có thể đáp ứng được những nhu cầu của bạn.
Hoà theo số đông（横並び）
Khi sống lâu tại Nhật bạn sẽ nhận ra một điều là họ khá đồng Nhất, đồng nhất về cách suy nghĩ, hành động. Như đã nói ở trên, người Nhật rất coi trọng “hoà”, vì thế những người có cá tính mạnh, thể hiện cái tôi và khác biệt với số đông thường sẽ bị tách biệt, hay bị ghét. Tương tự thế, trong công ty người có năng lực bình thường nhưng biết cách sống hài hoà, tạo dựng mối quan hệ sẽ được coi trọng hơn một người có năng lực nhưng thích thể hiện ra ngay, và muốn mọi người công nhận điều đó. Vì thế đối với các bạn du học sinh có năng lực, và muốn phát triển một cách nhanh nhất có thể thì khi làm trong công ty Nhật, có thể bạn sẽ cảm thấy khó có thể hoà nhập vào được.
Nhưng tại Nhật cũng có rất nhiều công ty cởi mở hơn đối với du học sinh, vì thế để tìm được một công ty ưng ý thì bạn nên tìm hiểu sớm hơn. Tuy vậy, các bạn vẫn nên hiểu cách suy nghĩ trên của người Nhật để dễ dung hoà khi làm cùng team nhé.
Tuy nói rằng có nhiều công ty cởi mở hơn đối với du học sinh, nhưng cơ bản những công ty đó là của Nhật, dù không quá nghiêm khắc nhưng chúng ta cũng nên giữ và biết được một số manner cơ bản nhất của Nhật. Đồng thời tìm hiểu thêm nhiều vấn đề khác liên quan đến lối suy nghĩ của người Nhật để có thể tiến xa hơn nếu muốn sống tại Nhật lâu dài.