Bài viết hôm nay sẽ nói về Osechi một bữa ăn đầu năm mới của người Nhật. Osechi không phải là một món ăn nổi tiếng trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản mà là một bữa ăn để bắt đầu một năm mới. Ý nghĩa gốc của món Osechi chính là bữa ăn này giúp cho những người nội trợ (và gia đình họ) vẫn có bữa ăn ngon miệng trong những ngày đầu tiên của năm mới, khi những cửa hàng trên khắp Nhật Bản đều đã đóng cửa.
Mặc dù người dân xứ sở hoa Anh Đào đón tết theo dương lịch nhưng ngày Tết của họ vẫn mang đậm nét văn hóa truyền thống đặc trưng của xứ sở hoa anh đào. Osechi hay (Oshougatsu ryouri) thường được gọi một cách đơn giản là Osechi, là mâm cỗ ngày Tết ở Nhật. Ngày xưa, cứ đến những ngày cận tết là người Nhật lại tất bật chuẩn bị các món ăn Osechi để cùng thưởng thức với gia đình trong dịp Tết, giống như ở Việt Nam chuẩn bị nấu bánh chưng, bánh tét và các món truyền thống khác trong dịp Tết vậy.
Vì Osechi là một bữa ăn chứ không phải một món ăn truyền thống của người dân Nhật Bản cho nên rất đa dạng về kiểu dáng cũng như cách thức thực hiện. Nếu như một bữa cơm ngày tết của Việt Nam phải có các món ăn như thịt kho hột vịt, bánh chưng, bánh tét củ kiệu, giò heo hầm thì ở Nhật Bản một mâm Osechi phải có các món như sau. Rượu, món canh: món canh hầm nhiều nguyên liệu trong đó có Omochi (nếp dẻo, tương tự như bánh dày ở Việt Nam vậy), rau củ hầm, món muối chua, món nướng. Iwai sakana sanshu: đây là một bộ gồm 3 món. Ở vùng Kanto (phía Tokyo) thì 3 món này thông thường bao gồm đậu đen, khô cá mòi và trứng cá trích. Còn ở vùng Kansai (phía Osaka) thì 3 món này là rễ cây ngưu bàng, trứng cá trích và khô cá mòi / đậu đen.
Tất cả các món trong mâm Osechi đều đã được nấu chín & để sẵn sàng cho năm mới. Một phần vì người ta muốn tránh việc sử dụng lửa vào ngày đầu năm, một phần cũng có ý muốn cho người phụ nữ được nghỉ ngơi trong ngày này. Phong tục là vậy nhưng càng ngày thì Osechi càng được cải tiến để phù hợp với thời đại. Bây giờ thực đơn phong phú hơn nhiều.
Để đáp ứng nhu cầu của các “Thượng đế”, tất cả các loại món ăn của các nước Tây, Tàu… đều có thể được sử dụng để làm mâm Osechi. Vì nghĩ cho cùng thì đây là mâm cơm sum vầy đầu năm nên con cháu, các thành viên trong gia đình thích ăn món gì thì chuẩn bị món đó thôi. Không khí đầm ấm, vui vẻ, hạnh phúc là chính.
Lịch sử ra đời và phát triển
Osechi là bữa ăn mừng Tết Nhật Bản. Truyền thống này khởi đầu từ thời kỳ Heian (794-1185). Osechi khác biệt vì nó được đựng trong những chiếc hộp đặc biệt gọi là jūbako; tương tự như các hộp bento, các hộp jūbako thường được xếp gọn lại trước và sau khi dùng. Ban đầu Osechi chỉ gồm có nimono, rau luộc trong nước tương, đường hoặc rượu mirin. Trải qua nhiều đời, số lượng món ăn trong bữa Osechi tăng dần lên. Ngày nay, Osechi gồm bất cứ món ăn nào dành riêng cho ngày Tết và nếu như các món ăn phương Tây được thêm vào thì gọi là “Osechi Tây Phương” ( seiyō-osechi); ngoài ra còn có loại “Osechi Trung Hoa” (chūkafū osechi).
Nếu muốn thưởng thức bữa ăn mừng năm mới này chỉ có cách duy nhất là bạn phải ghé thăm đất nước hoa Anh Đào này vào dịp đầu năm. Bởi vì bữa ăn này không hề có trong thực đơn của các nhà hàng Việt Nam kể cả Nhật Bản.